Westerplatte to jedno z najsłynniejszych miejsc w polskiej historii. Kiedy myślimy o roku 1939 i Westerplatte, na myśl przychodzą wydarzenia związane z wybuchem II wojny światowej. To właśnie tam miało miejsce jedno z pierwszych starć zbrojnych w tej wojnie, ale co takiego znajdowało się na Westerplatte przed 1 września 1939 roku? Zanim rozpoczęły się walki, na półwyspie działała jednostka, która miała nieco inne zadanie niż obrona przed wojną. Oto, co można było znaleźć na Westerplatte w 1939 roku.
Westerplatte jako magazyn i skład broni
W 1939 roku Westerplatte nie było jedynie miejscem strategicznym, ale także ośrodkiem logistyki wojskowej. Półwysep pełnił funkcję magazynu i składu broni dla Polskiej Marynarki Wojennej. Choć z pozoru mogłoby się wydawać, że cała ta infrastruktura była tylko dodatkiem do portu w Gdańsku, w rzeczywistości miała ogromne znaczenie w planowaniu obrony w przypadku zagrożenia. Z tego właśnie powodu w okolicy znajdowały się liczne bunkry i stanowiska obronne.
Na Westerplatte znajdowały się magazyny, które przechowywały zarówno broń strzelecką, jak i ciężki sprzęt wojskowy. Można powiedzieć, że był to swego rodzaju polski “Magazyn Niezniszczalny”. W razie potrzeby, broń była szybko dostępna i gotowa do użycia. I choć w chwili wybuchu wojny w magazynach zgromadzono spore zapasy, to nikt nie spodziewał się, że z tego małego półwyspu wkrótce będą rozbrzmiewać odgłosy pierwszych strzałów II wojny światowej.
Oczywiście, poza bronią, na Westerplatte były również magazyny żywnościowe, ponieważ jak wiadomo, żadna armia nie przetrwa bez odpowiednich zapasów. Westerplatte było więc przygotowane na długotrwałą obronę. W tamtych czasach magazyny broni pełniły kluczową rolę, nie tylko w obronie, ale także w zapewnieniu, że wojsko nie straci kontaktu z rzeczywistością – i to dosłownie, bo dobrze zaopatrzeni żołnierze mogli skuteczniej walczyć.
Westerplatte jako placówka Straży Granicznej
Przed wybuchem wojny, Westerplatte pełniło również rolę placówki Straży Granicznej, co było o tyle istotne, że pełniło funkcję kontrolną nad wodami i lądami w rejonie Gdańska. Straż Graniczna była odpowiedzialna za ochronę granic II RP, a Westerplatte stanowiło strategiczny punkt w tej sieci ochrony. Funkcja kontrolna była kluczowa, zwłaszcza biorąc pod uwagę polityczną sytuację w Europie i rosnące napięcie przed wojną.
W skład strażników wchodzili nie tylko żołnierze, ale także personel cywilny, którzy monitorowali przepływ osób i towarów. Straż Graniczna była na Westerplatte obecna zarówno w dzień, jak i w nocy. Dzień pracy wyglądał mniej więcej tak: kontrola osób, kontrola statków, kontrola wszelkiego rodzaju ruchów na granicy. Można by powiedzieć, że Westerplatte było miejscem “na straży” nad bezpieczeństwem narodowym.
- Kontrola statków: Przez półwysep przechodziły liczne statki handlowe, które wymagały sprawdzenia przez Straż Graniczną.
- Wzmożony nadzór: Obecność żołnierzy miała na celu również sprawdzenie każdego potencjalnego zagrożenia w okolicy.
- Zapewnienie bezpieczeństwa: Straż Graniczna pełniła również funkcję ochrony ludności przed nielegalnym przekraczaniem granicy.
Wojna zastała Straż Graniczną na Westerplatte w pełni gotową, ale nikt nie spodziewał się, że ich zadanie zmieni się z kontrolowania granicy na obronę przed wrogiem. I tak oto, z placówki spokojnej kontroli, Westerplatte stało się jednym z pierwszych miejsc w Polsce, które zmierzyły się z niemiecką agresją.
Westerplatte jako punkt strategiczny
Westerplatte, ze względu na swoją lokalizację, było kluczowym punktem obronnym w przypadku ataku na Gdańsk. W okolicach portu gdańskiego, gdzie znajdowały się zarówno ważne instalacje portowe, jak i przemysłowe, zapewnienie dostępu do wody i utrzymanie kontroli nad tym obszarem miało znaczenie strategiczne. To dlatego w planach obronnych z początku września 1939 roku, Westerplatte było jednym z najistotniejszych punktów w całej Polsce.
Oprócz tego, że Westerplatte kontrolowało ruchy morskie, było także położone na wzniesieniu, co pozwalało na doskonałą obserwację całego portu. Stanowiło to ogromną przewagę w walce z przeciwnikiem, zwłaszcza gdyby doszło do bombardowania portu czy natarcia od strony morza. Celem było nie tylko zabezpieczenie terenów portowych, ale także utrzymanie kontroli nad Gdańskiem, który w momencie wybuchu wojny miał ogromne znaczenie jako port morski i punkt strategiczny.
Obrona Westerplatte zyskała zatem status symbolu oporu wobec agresji. Choć fizycznie była to mała jednostka, jej strategiczne położenie sprawiało, że nie miało to żadnego znaczenia. Celem było utrzymanie jak najdłużej obrony, a w pełni ufortyfikowane Westerplatte stało się nie tylko punktem obrony, ale też punktem honoru i jedności narodowej. Było to pierwsze miejsce, które stawiło czoła niemieckiemu najazdowi i do dziś pozostaje symbolem mężnego oporu.
Wnioski
Westerplatte w 1939 roku pełniło kilka kluczowych ról. Było miejscem strategicznym, placówką Straży Granicznej, magazynem broni, ale również punktem obrony, który stał się symbolem oporu przeciwko agresji. Choć z pozoru był to niewielki półwysep, to w obliczu wybuchu wojny okazał się jednym z najważniejszych punktów obronnych w Polsce. Wydarzenia na Westerplatte w 1939 roku to początek walki o niepodległość, która zapisała się na kartach historii.
